Friesland

Herbaijum

• Kleigrond met dunne regenwaterlenzen
• Systeemgerichte drainage in de vorm van twee tot drie typen 
• Uitspoelen nutriënten terugdringen 
• Opbouwen zoetwaterbuffer in regenwaterlenzen 
• Behoud traditionele werking drainage 

Neerslaglenzen, verzilting en drainage

Op een groot deel van de kleigronden langs de Waddenzee is landbouw mogelijk dankzij de dunne zoete regenwaterlenzen die ‘drijven’ op het zoute grondwater. De dikte van de regenwaterlenzen varieert door het jaar, in de winter groeien de lenzen door het neerslagoverschot, en in de zomer krimpen de lenzen door verdamping. Onder droge omstandigheden kan het voorkomen dat de lenzen verdwijnen en dat het zoute grondwater de wortelzone bereikt. In dat geval kan gewasschade optreden door verzilting.

De regenwaterlenzen zijn kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering, bodemdaling en zeespiegelstijging. Hierdoor neemt in de toekomst het risico op verzilting van perceel toe. Verzilting kan worden bestreden door het optimaliseren van de zoetwaterlens, bijvoorbeeld door het aanpassen van de drainage.

Systeemgerichte drainage

Een innovatieve methode om verzilting te bestrijden is het optimaliseren van de drainage. De kennis over het effect van drainage op verzilting is relatief nieuw, en voor een belangrijk deel ontwikkeld in de verziltingstudie HHNK en Noord Nederland waarbij een groot aantal metingen zijn uitgevoerd en modellen zijn ontwikkeld. Naast de hydrologische basiscondities bepaald de afstand en diepte van veldrainage de aanwezigheid en grootte van een zoete regenwaterlens. Door de afstand en diepte anders te kiezen dan op basis van de huidige praktijk het geval is kan de zoete neerslaglens worden vergroot. Het optimum is een maximale zoete neerslaglens waarbij het oorspronkelijk doel van drainage, ontwatering en voorkomen van natschade, gegarandeerd blijft. 

Systeemgerichte drainage en nutriënten

Verder willen we in het project de mogelijkheid onderzoeken in welke mate systeemgerichte drainage kan bijdragen in het terugdringen van uitspoeling van nutriënten. De systeemgerichte drainage heeft dan tot doel verziltingbestrijding, het vergroten van de zoetwaterbuffer én het beperken van nutriëntenuitspoeling. Door diepere drainage te combineren met bijvoorbeeld een vorm van peilgestuurde drainage kan een zoetwaterbuffer worden opgebouwd. De langere reistijd van water- en stoffenstromen laat nutriënten als nitraat afbreken. Hier wordt dus een dubbel effect gegenereerd.